هر ساله، بیماری‌های ناشی از آب صدها میلیون نفر را مبتلا می‌کنند، و عمدتا گریبان‌گیر کسانی می‌شود که بدون آب سالم و قابل دسترس در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند. از هفت بیماری رایج ناشی از آب در جهان، اسهال جزو رایج‌ترین آن‌ها است. جدیدترین تحقیقات نشان می‌دهد که اسهال دومین عامل مرگ و میر کودکان زیر پنج سال است و بیش از مالاریا، ایدز و سرخک باعث مرگ و میر کودکان می‌شود. با این که این بیماری صدها هزار کشته دارد، اما امیدی برای آینده وجود دارد. کارشناسان بر این باورند که می‌توانیم در طول زندگی خود به بحران جهانی آب و فاضلاب پایان دهیم.

بیشتر بخوانید: درمان خانگی میخچه پا

بیماری‌های ناشی از آب چیست؟

بیماری‌هایی که از آب منتقل می‌شوند بیماری‌هایی هستند که توسط موجودات میکروسکوپی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها ایجاد می‌شوند که از طریق آشامیدن یا تماس صورت با آب آلوده وارد بدن می‌شوند. اگر همه افراد روی کره زمین می‌توانستند بهداشت را رعایت کرده و به آب تمیز دسترسی داشته باشند، این بیماری‌ها وجود نداشتند. دولت‌ها، سازمان‌های مردمی غیردولتی (NGOs) و خود جوامع در 20 سال گذشته گام‌های بزرگی برای پایان دادن به بیماری‌های ناشی از آب برداشته‌اند. با این حال، همچنان کارهای زیادی برای انجام دادن وجود دارد.

امروز با هفت بیماری که از طریق آب منتقل می‌شوند آشنا خواهید شد و به پیشگیری از آن‌ها کمک کنید.

1. تب حصبه

اگرچه تب حصبه در کشورهای صنعتی نادر است، اما این بیماری در بخش‌های بسیار فقیر کشورهای در حال توسعه به خوبی شناخته شده است. تخمین زده می‌شود که سالانه 20 میلیون نفر در سراسر جهان از این بیماری رنج می‌برند. این بیماری از طریق غذای آلوده، آب ناسالم و بهداشت نامناسب پخش شده و بسیار مسری است.

  

 دو کودک در برکه‌ای در کامبوج حمام می‌کنند

علائم عبارتند از:

تبی که به تدریج افزایش می یابد

دردهای عضلانی

خستگی

تعریق

اسهال یا یبوست

پیشگیری و درمان

واکسن برای افرادی که به مناطقی که بهداشت نامناسب و ضعیف و آب ناسالم دارد سفر می‌کنند، توصیه می‌شود. این واکسن را می‌توان از طریق تزریق یا به صورت خوراکی برای چند روز مصرف کرد. برای جلوگیری از آن، از نوشیدن آب غیر بسته بندی و پلمپ شده خودداری کنید و همچنین غذاهای تهیه شده توسط دستفروشان و یا غذاهای روستایی را نخورید. حصبه با آنتی بیوتیک درمان می‌شود.

2. وبا

وبا معمولاً در شرایط اضطراری بشردوستانه یا روستاهای حاشیه‌نشینی که فقر و بهداشت ضعیف در آن‌ها بیداد می‌کند، دیده می‌شود. این بیماری از طریق آب آلوده سرایت می‌کند و باعث کم آبی شدید بدن و اسهال می‌شود. وبا می‌تواند طی چند روز یا حتی چند ساعت پس از قرار گرفتن در معرض این باکتری کشنده باشد، اما از هر 10 نفر تنها 1 نفر دچار علائم خطرناک کشنده می‌شود.

علائم عبارتند از:

حالت تهوع

استفراغ

اسهال

گرفتگی عضلات

پیشگیری و درمان

وبا یک بیماری قابل انتقال از آب است که در سفر به راحتی قابل پیشگیری است. دست‌هایتان را مدام بشویید، فقط غذاهایی بخورید که کاملا پخته و داغ هستند (سوشی نخورید)، و فقط سبزیجاتی بخورید که می‌توانید پوست آن‌ها را بکنید، مانند آووکادو، موز و پرتقال. و البته آب سالم و تمیز بنوشید.

 
آموزش شستن دست‌ها در کشورهای درحال توسعه درحال انجام است

هنگامی که شستن دست‌ها ممکن نیست، وبا می‌تواند کل روستا را مبتلا کند. در کشورهای در حال توسعه مانند اتیوپی، داده‌ها نشان می‌دهند که 40 درصد از خانواده‌ها وسیله و روشی برای شستن صحیح دست‌های خود ندارند، به این معنی که آب تمیز، صابون و امکاناتی برای دست شستن ندارند. این امر مدیریت بهداشت و پیشگیری از بیماری را برای این جوامع تقریبا غیرممکن می‌سازد.

خیریه‌ها با آموزش ساخت وسایل مخصوص شستشوی دست به خانواده‌ها در روستاهای دورافتاده از ابتلا به وبا جلوگیری می‌کند. تا به امروز، 5970 خانه به تنهایی در اتیوپی ایستگاه شستشوی دست خود (به نام "ضربه تند") را با استفاده از مواد محلی ساخته‌اند.

3. ژیاردیا

این بیماری که از طریق آب آلوده پخش می‌شود اغلب به واسطه آب حوضچه‌ها و نهرها به وجود می‌آید، اما می‌توان آن را در منبع آب شهر، استخرهای شنا و موارد دیگر نیز پیدا کرد. این عفونت توسط یک انگل ایجاد می‌شود و معمولاً پس از چند هفته از بین می‌رود. با این حال، این امکان وجود دارد که کسانی که به آن مبتلا می‌شوند، مشکلات روده‌ای را تا سال‌های آینده تجربه کنند.

علائم عبارتند از:

درد شکم

گرفتگی و نفخ

اسهال

حالت تهوع

کاهش وزن

پیشگیری و درمان

در حالی که هیچ واکسنی برای ژیاردیا وجود ندارد، اما راه‌های ساده‌ای برای جلوگیری از عفونت موجود می‌باشد. دست‌های خود را مرتبا با صابون بشویید، در حین شنا آب را  قورت ندهید و فقط آب بطری و پلمپ شده را بنوشید. با گذشت زمان، سیستم ایمنی معمولاً به تنهایی ژیاردیا را شکست می‌دهد. اما در صورت تشدید علائم، پزشکان داروهای ضد انگل و آنتی بیوتیک را تجویز می‌کنند.

جوامعی که کمبود آب دارند، نمی‌توانند از خود در برابر بیماری‌هایی مانند ژیاردیا محافظت کنند و درمان این بیماری می‌تواند برای خانواده‌ای که در فقر زندگی می‌کند هزینه زیادی داشته باشد. به این دلایل، برنامه‌های سازمان‌های مربوطه بر روی پیشگیری درازمدت متمرکز است. این شامل ساخت منابع آب سالم و آموزش شیوه‌های بهداشتی خانه به خانه است، تا زمانی که کل جامعه منابع و دانش لازم برای جلوگیری از بیماری‌های ناشی از آب را داشته باشد.

 
سوکی با افتخار در کنار گواهی "خانه سالم و تمیز"خود، در اتیوپی، ایستاده است

وقتی خانواده‌ها یاد می‌گیرند که چگونه وسایل و امکانات شستشوی دست، حمام و آبچکان برای ظرف‌های خود را بسازند، آن زمان کنترل سلامت خود را به دست گرفته‌اند. آن‌ها لیستی از اقدامات اولیه بهداشتی را بررسی کرده  و گواهی "خانه‌های سالم و تمیز" را از سازمان‌های بهداشتی دریافت می‌کنند.

4. اسهال خونی

اسهال خونی، یک عفونت روده‌ای و یک بیماری است که از طریق آب منتقل شده و با اسهال شدید و همچنین خون یا مخاط در مدفوع تشخیص داده می‌شود. اسهال خونی دلیل خوبی برای شستن همیشه دست‌ها است، زیرا این بیماری عمدتاً از طریق بهداشت ضعیف منتشر می‌شود. این بیماری می‌تواند توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها، یا انگل‌های موجود در آب و غذای ناسالم و تماس افرادی که با مواد مدفوع در تماس هستند ایجاد شود. اگر فردی که دچار اسهال خونی است و نتواند به اندازه کافی مایعات را به سرعت جایگزین کند، زندگی او ممکن است در خطر باشد.

علائم عبارتند از:

گرفتگی و درد معده

اسهال

تب

حالت تهوع

استفراغ

کم آبی بدن

پیشگیری و درمان

برای جلوگیری از اسهال خونی، مرتب دست‌های خود را با صابون بشویید، تمام نوشیدنی‌ها را بدون یخ سفارش دهید، غذاهایی را که توسط فروشندگان خیابانی فروخته می‌شود نخورید، و فقط میوه‌هایی بخورید که می‌توانید پوست آن‌ها را جدا کنید. در حین سفر به مکان‌هایی که خطر اسهال خونی بالاتری دارند، مانند جوامعی که مسائل بهداشتی مناسب غیرمعمول است، فقط آب پلمپ شده بنوشید.

اسهال خونی خفیف معمولاً با استراحت و مصرف مایعات از بین می‌رود، اما داروهای بدون نسخه مانند پپتو بیسمول می‌توانند به رفع گرفتگی معده کمک کنند. موارد شدیدتر را می‌توان با آنتی بیوتیک درمان کرد، اگرچه برخی از سویه‌های این بیماری مقاوم هستند.

5. اشریشیا کلی یا ای کولی (E. coli)

ای کولی یک باکتری با سویه‌های مختلف است که برخی خطرناک و برخی مفید هستند. به عنوان مثال، باکتری ای کولی برای داشتن یک روده سالم مهم است. با این حال، اگر فضولات حیوانی به زمین‌های کشاورزی‌ای راه پیدا کرده باشند که در آن محصولاتی رشد می‌کنند یا اگر سویه‌های ای کولی از طریق فرآیند تولید گوشت چرخ‌کرده پخش شوند، کسانی که این غذاها را مصرف می‌کنند ممکن است علائم بیماری ناشی از آب را تجربه کنند. این باکتری همچنین در منابع آبی ناسالم در سرتاسر جهان که منابع آب انسانی و دام در کنار هم قرار دارد، یافت می‌شود.

علائم سویه‌های خطرناک ای کولی شبیه به اسهال خونی و سایر بیماری‌های ناشی از آب آلوده است. اکثر علائم ای کولی در عرض یک هفته از بین می‌روند، اما افراد مسن و کودکان کم سن شانس بیشتری برای داشتن علائم خطرناک و کشنده دارند. هر کسی که تصور می‌شود در معرض غذا یا آب آلوده قرار گرفته است و اگر اسهال همراه با خون دارد، باید با پزشک تماس بگیرد.

پیشگیری و درمان

مثل همیشه، از آبی که احتمالاً توسط مدفوع انسان و/یا حیوانات (مانند برکه‌ها، رودخانه‌ها و مرداب‌ها) آلوده شده است خودداری کنید. اگر می‌خواهید گوشت چرخ کرده بخورید، آن را کاملا بپزید. میوه‌ها و سبزیجات را خوب بشویید، دست‌ها را مرتب بشویید و فقط آب سالم و تمیز مصرف کنید.

برای درمان این بیماری، مقدار زیادی آب تمیز و بهداشتی بنوشید، استراحت کرده و از داروهای اسهال بدون نسخه استفاده کنید.

در حالی که این‌ها نکات ساده پیشگیری و درمان هستند، بسیاری از جوامع دورافتاده در اوگاندا وجود دارند که چاره‌ای جز نوشیدن آب از مرداب‌ها ندارند.

 

 زنی به همراه فرزندش که از باتلاق روستای کیکومرا بیری آب جمع آوری می‌کند

کارکنان شرکت‌های بهداشتی و خیریه در حال خدمات رسانی به روستای کیکومرا بیری در اوگاندا هستند، جایی که خانواده‌ها آب را از یک مرداب جمع‌آوری می‌کنند. نتایج آزمایش بر روی آب خطر بسیار بالایی برای پاتوژن‌های خطرناک مانند حصبه، سویه‌های مضر ای کولی و دیگر بیماری‌های ناشی از مصرف آب آلوده را نشان داد. مگر این که این جامعه که در حال حاضر فقر شدیدی را تجربه می‌کند، هزینه تاکسی برای رانندگی به شهر را برای تهیه آب گران قیمت و پلمپ شده پرداخت کند، درغیر این صورت آن‌ها چاره‌ای جز نوشیدن آب از باتلاق ندارند.

خوشبختانه، در سال جاری یک منبع آب سالم جدید برای تمام 299 ساکن در نظر گرفته شده است.

6. هپاتیت A

هپاتیت A یک عفونت کبدی است که در اثر مصرف غذا و آب آلوده یا تماس نزدیک با فردی که به این عفونت مبتلا است، ایجاد می‌شود. افرادی که اغلب به کشورهای در حال توسعه سفر می‌کنند یا در جوامع روستایی با مدیریت ضعیف بهداشتی کار می‌کنند، بیشتر در معرض این بیماری هستند.

علائم عبارتند از:

خستگی

مدفوع روده به رنگ خاک رس

یرقان

تهوع و استفراغ

درد شکمی، به خصوص در نزدیکی کبدتان

از دست دادن اشتها

تب ناگهانی

عفونت معمولاً در عرض چند هفته از بین می‌رود، اما ممکن است شدید شده و تا چند ماه طول بکشد.

پیشگیری و درمان

بهترین راه برای پیشگیری از هپاتیت A تزریق واکسن است. فقط غذاهایی بخورید که کاملا پخته شده و داغ سرو می‌شوند و از خوردن هر چیزی در دمای اتاق خودداری کنید. فقط میوه‌های بخورید که بتوانید پوست آن را بگیرید و خودتان هم آن را پوست گرفته باشید. از دستفروشان مواد غذایی چیزی نخورید و تخم مرغ یا گوشت خام/ کمیاب نخورید. برای فهرستی کامل از بایدها و نبایدها، در مورد هپاتیت A به صفحه CDC در این جا مراجعه کنید.

هنگامی که فردی مبتلا به هپاتیت A می‌شود، بدن او مقاوم شده و احتمالاً دیگر هرگز به این بیماری مبتلا نخواهد شد. با این حال، علائم جدی هستند و اغلب افراد را مجبور می‌کنند برای بهبودی کامل از کار یا مدرسه مرخصی بگیرند. اگر به هپاتیت A مبتلا شده‌اید، استراحت کنید، از نوشیدن الکل خودداری کرده و مایعات فراوان بنوشید. این بیماری سیر خود را طی خواهد کرد و انتظار می‌رود پس از سه ماه بهبودی کامل حاصل شود.

7. سالمونلا

بیشتر موارد سالمونلا ناشی از خوردن غذا یا آب آلوده شده با مدفوع است. گوشت نیم پز، محصولات تهیه شده از تخم مرغ، میوه‌ها و سبزیجات نیز می‌توانند ناقل این بیماری باشند. اکثر افراد دچار این بیماری نمی‌شوند، اما کودکان، زنان باردار، افراد مسن و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر در معرض خطر هستند.

علائم عبارتند از:

خون در مدفوع

لرز

سردرد

اسهال

پیشگیری و درمان

هنگام تهیه غذای خود، مطمئن شوید که به طور کامل پخته شده وتا 30 دقیقه پس از استفاده، آن را ذخیره یا منجمد کنید. از دست زدن به پرندگان یا خزندگان خودداری کرده و مثل همیشه دست‌های خود را مرتب بشویید. عفونت سالمونلا باعث کم آبی بدن می‌شود. با نوشیدن مایعات و الکترولیت‌ها آن را درمان کنید.

عفونت‌های جدی‌تر ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و آنتی بیوتیک داشته باشند.

پیشگیری از بیماری‌های منتقل شونده از آب آلوده برای همیشه

بسیاری از نقاط جهان وجود دارد که بیماری‌های منتقل شونده از طریق آب در آنها شایع و کشنده است و دانش در مورد پیشگیری از آن به طور گسترده‌ در دسترس نیست. برای بیش از 40 سال، سازمان‌ها به دنبال این نقاط بوده و در جوامع بسیاری برای آموزش روش‌های بهداشتی و اصولی و ساخت فناوری‌هایی برای استفاده از آب در مکان‌هایی که دسترسی به آب سخت‌ترین کار است، مشغول به فعالیت است.

بارها و بارها از ابتلا به وبا جلوگیری شده و حصبه ریشه کن شده است. کودکان دیگر با بیماری‌های ناشی از آب آلوده مبارزه نمی‌کنند و والدین به سر کار باز می‌گردند.

 

---

بهترین و نزدیکترین متخصص گوارش به شما در بیزاپ میباشد